Arti bashkëkohorë maqedonas pas vitit 1945
Drejt Shprehjes Bashkëkohore (1945-1960)
Në dekadën e gjashtë gradualisht u krijuan rrethana sociale për shprehje të lirë krijuese, të cilat nxitën procese kthese edhe në artin figurativ. Ato bazoheshin gjithashtu në pikturën moderne maqedonase të paraluftës: Pandilov, Liçenoski dhe Martinoski. Një sërë drejtimesh të reja stilistike po depërtuan në mënyrë të pandalshme, së bashku me shfaqjen e brezave artistikë të pasluftës. Të shkolluar jashtë Maqedonisë, ata dolën përtej formulave akademike përmes modeleve të favizmit, ekspresionizmit, simbolizmit, surrealizmit.
Arti bashkëkohor maqedonas (1960-1980)
Shfaqja e pikturës abstrakte në kalimin nga dekada e gjashtë në atë të shtatë u nxit nga aspirata e mjedisit tonë për t’u përfshirë në proceset e përgjithshme bashkëkohore. Disa motive pikture u reduktuan në detaje të imta gjeometrike: në kompozimet e Kondovskit në formë ikonash ato ishin marrë nga motive bizantine, folklorike dhe orientale; dhe në mjediset artistike të Dushan Perçinkovit, nga situata natyrore dhe urbane. Piktorë të tjerë përqafuan enformalen, për një dialog jo narrativ me veten dhe botën; me kontekstin e tij fizik, social, etnik dhe shpirtëror.
Në dekadën e tetë vazhduan: fiksioni figurativ (i fejuari i Vasko Tashkovskit; ai “naivi” i Vangel Naumovskit); shtrembërimet agresive ekspresioniste të materialit të pikturuar (Mazev, Chemerski); kompozimet jofigurative të pikturuara me kujdes (Kalçevski).
Drejt kërkimeve të reja (1980-1990)
Përmbysjet drastike të përgjithshme historike në vitet tetëdhjetë dhe në fillim të viteve nëntëdhjetë; Rishikimet radikale të shumë vlerave në sferën shpirtërore dhe estetike ndryshuan jetën e përgjithshme në Maqedoni. Edhe atëherë, disa piktorë të shquar krijuan vepra në përputhje me lëvizjet epokale të artit.
Njëkohësisht, një grup artistësh të rinj pajtuan vetëdijen e tyre estetike me epokën bashkëkohore dhe me kontekstin e tyre artistik. Në diskursin e tyre të ri artistik, ata rimenduan gjithçka që i paraprinë: mbi të gjitha, arti bashkëkohor botëror dhe maqedonas u bë material i tij, i mësuar me një përpunim të kultivuar (“tradicional”) të veprave.